آشنایی با سوره های قرآن قسمت سوم

 11- هود [نام یكى از پیامبران]

علاوه بر یادى كه از هود - پیامبر قوم عاد - در آیات 50 تا 60 شده است، این سوره مشتمل بر معارف الهى و احكام و عبادات، و آغاز و فرجام خلقت مى‏باشد و از آیه 25 تا 45 سرگذشت مفصل نوح پیامبر و همچنین سرگذشت صالح و لوط و شعیب و موسى نقل شده است.

این سوره 123 آیه دارد و در سال 9 بعثت در مكه نازل شده است. پیامبر فرموده: سوره هود مرا پیر كرد. این بخاطر آیه 112 است كه خدا دستور به استقامت مى‏دهد. مرا پیر كرد. این بخاطر آیه 112 است كه خدا دستور به استقامت مى‏دهد.

12- یوسف [نام یكى از پیغمبران]

این سوره كه 111 آیه دارد و در سال یازدهم بعثت در مكه، پس از سوره هود نازل شده سرگذشت عبرت آموز یوسف، پسر یعقوب پیامبر را به تفصیل، بیان مى‏كند و در آیات آخر، یادى مجدد از دعوت انبیاء و موضعگیرى مخالفان و پیروزى و نصرت نهائى خداوند بعمل مى‏آید تا مؤمنین، به راه خویش دلگرم‏تر شوند. در بعضى احادیث آمده كه چون در این سوره فتنه‏گرى زلیخا و غیر او آمده به زنان یاد ندهید و بجاى آن سوره «نور» یادشان دهید كه سرشار از مواعظ و احكام حجاب است. (از على علیه السلام تفسیر البرهان ج 2 ص 242.) سرشار از مواعظ و احكام حجاب است. (از على علیه السلام تفسیر البرهان ج 2 ص 242.)

13- رعد [غرش آسمان و ابر]

در آیات 12 و 13 سخنانى درباره رعد و برق و صاعقه، آمده و از این پدیده‏هاى طبیعى بعنوان مظهرى از قدرت و رحمت‏خداوند یاد شده است. اینها هم در مسیر كلى سوره كه از توحید و خلقت و بعثت و راه و بیراهه و ... بحثت مى‏كند مى‏باشد.

از آیه 14 به بعد محور سخن، حالت پذیرى حق یا انكار آن است و نتایج‏خوب حق پذیرى و پاى بندى به تعهدات در مقابل خداوند را بیان مى‏كند و اینكه پیروزى نهائى از آن طرفداران دین خداست.

این سوره كه 43 آیه دارد در اواخر سال 6 هجرى در مدینه بعد از سوره محمد نازل شده است.

14- ابراهیم [نام یكى از انبیاء]

در آیات 37 تا 42 این سوره، از دعوت و دعاى این بینانگذار توحید، ابراهیم بت‏شكن یاد مى‏كند و در آیات دیگر، مطالبى از رسالت و توحید و توصیف آخرت بیان شده است. در این سوره اشاره‏اى هم به سرگذشت اقوام بنى اسرائیل و عاد و ثمود دارد و سرنوشت‏شوم تكذیب كنندگان را یادآورى مى‏كند. بعد از سوره نوح، در مكه، قبل از هجرت نازل شده است، به استثناى بعضى آیات و 52 آیه دارد. استثناى بعضى آیات و 52 آیه دارد.

15- حجر [نام سرزمین قوم ثمود]

حجر، نام سرزمینى بین مدینه و شام بود كه قوم ثمود آنجا مى‏زیستند و خداوند، حضرت «صالح‏» را براى هدایت مردم آن فرستاد. در آیه 80 خداوند از تكذیب این قوم نسبت به پیامبران و سر انجام شومشان كه دچار عذاب شدند یاد مى‏كند.

داستانهاى تنذیرى و سرگذشت اقوام دیگر در رابطه با نبوت، از مطالب دیگر این سوره است. در چند آیه هم از خلقت اولیه آدم و دشمنى ابلیس با انسان و برنامه‏هاى اغواگرانه‏اش حث‏شده است.

پنجاه و چهارمین سوره‏اى است كه قبل از هجرت، در سال چهارم بعثت در مكه نازل شده و 99 آیه دارد. 99 آیه دارد.

16- نحل [زنبور عسل]

زنبور عسل و خانه سازى آن در كوه و كوخ و تهیه عسل از میوه‏ها و گلها و شفابخش بودن عسل در آیه 68 و 69 این سوره بیان شده و الهام خدائى به زنبور در این تدبیرها و نقشه‏ها ذكر شده است.

نعمتهاى فراوان زمینى و آسمانى خدا از قبیل دریا و كشتى، ماهیها، جواهرات دریائى، روشنائى ستارگان، باران، و چهارپایان و همچنین از مسئله وحى، بعثت، قیامت، بطلان عقاید مشركین، كیفر اقوام و ... از دیگر موضوعات این سوره است. بهمین جهت نام دیگرش «نعم‏» (نعمتها) است. در این سوره، همچنین به بعضى از عادات و رسوم جاهلى هم اشاره و از آنها مذمت‏شده است.

این سوره در مكه بعد از سوره كهف (و قسمتى هم در مدینه) نازل شده و 128 آیه دارد.

این سوره در مكه بعد از سوره كهف (و قسمتى هم در مدینه) نازل شده و 128 آیه دارد.

17- اسراء [حركت‏شبانه]

آغاز سوره اشاره به حركت و سیر شبانه پیامبر از مكه تا مسجد الاقصى به قدرت الهى شده است. این حركت، مقدمه معراج بزرگ پیامبر به آسمانها بود و رمزى از حركت صعودى انسان در مسیر تكامل. نام دیگر این سوره «سبحان‏» است.

سرگذشت بنى اسرائیل و ضعف و قوت و پیروزى و شكست آنان، بعنوان مایه عبرتى براى مسلمانان در این سوره بیان شده است. بهمین علت، نام دیگر این سوره، «بنى اسرائیل‏» است. در این سوره چند نكته اخلاقى (اخلاق خانواده و اجتماع) هم مطرح شده است. بهانه‏گیرى‏هاى مشركین در نپذیرفتن دعوت قرآن در بخش پایانى سوره بیان گشته است.

سوره اسراء، 111 آیه دارد و در مكه در حدود سال 8 بعثت نازل شده است.

سوره اسراء، 111 آیه دارد و در مكه در حدود سال 8 بعثت نازل شده است.

18- كهف [غار]

داستان اصحاب كهف، آن غارنشینان یكتاپرستى كه از نظام شرك آلود «دقیانوس‏» به غار پناهنده شدند و پس از 309 سال خواب در آن غار پس از تغییر نظام و زوال دقیانوس، به شهر برگشتند. به آیات 9 تا 26 رجوع كنید. داستان ذولقرنین و مسافرت موسى با خضر، از فرازهاى مهم دیگر این سوره است و در هر سه داستان شگفت این سوره، قدرت اعجازگر خدائى مشهود است. تباهى كار كافران و پاداش بزرگ صالحان در بهشت، از مطالب پایانى این سوره است.

داراى 110 آیه است و در مكه قبل از هجرت نازل شده است. در حدیث است: هر كه آیه آخر این سوره را هنگام خواب بخواند در هر ساعتى كه بخواهد بیدار مى‏شود. و در حدیثى دیگر آمده: هر كس هر شب جمعه این سوره را بخواند مرگش شهادت خواهد بود و در قیامت، با شهدا برانگیخته خواهد شد. (تفسیر برهان ج 2 ص 455.) شهدا برانگیخته خواهد شد. (تفسیر برهان ج 2 ص 455.)

19- مریم [مادر حضرت عیسى]

در این سوره داستان مریم و ولادت عیسى(ع) و یادى از انبیاء دیگر و آیاتى مربوط به دین و آخرت و توحید و شركت بیان شده است. گیرائى و جذبه این سوره، حتى پادشاه مسیحى حبشه را هم تحت تاثیر قرار داد و وقتى كه جعفر بن ابیطالب قسمتى از آن را خواند. در پایان سوره، باز هم اشاره‏اى شده به نهایت امر متقین و مجرمین كه بهشت و جهنم است.

در مكه و قبل از هجرت و بعد از سوره فاطر نازل شده و داراى 98 آیه مى‏باشد.

در مكه و قبل از هجرت و بعد از سوره فاطر نازل شده و داراى 98 آیه مى‏باشد.

20- طه [رمزى است‏خطاب به پیامبر اسلام]

در این سوره، خطاب به پیامبر اكرم، داستان شگفت موسى و برخوردش را با فرعون و جادوگران و شیوه انحرافى سامرى را درحركت ارتجاعى او در جامعه بسوى شرك و نجات قوم بنى اسرائیل از چنگ نظام فرعونى را بیان كرده تا دلگرمى پیامبر و آموزش مسلمین فراهم آید. در قسمت آخر سوره از فرمان سجده بر آدم و اغواى ابلیس و هبوط و خروج آدم از بهشت‏یاد شده است.

از سوره‏هاى مكى است و 135 آیه دارد. و به نام سوره «حكیم‏» هم یاد شده است و نام دیگرش هم سوره «كلیم‏» است. هم سوره «كلیم‏» است.

21- انبیاء [پیامبران]

در ابتداى سوره، اساس دعوت پیامبران، فرجام پیروان و مخالفان، موضعگیرى خصمانه مشركین با آئین توحیدى بیان شده و در خلال سوره، یادى از سرگذشت: ابراهیم، لوط، اسحاق، یعقوب، نوح، داود، سلیمان، ایوب، اسماعیل، ادریس، یونس، زكریا و یحیى به میان آمده است.

و نیز از قیامت و معاد، كه در كنار توحید، سر لوحه دعوت همه انبیاء است، در پایان سوره یاد شده است. در واقع، این سوره، با بیان این معارف اتمام حجتى است براى هر دو گروه موافق و مخالف. و هشدار اینكه در محكمه قیامت، به حساب‏ها رسیدگى خواهد شد.

شصت و دومین سوره‏اى است كه در سال 6 بعثت در مكه فرود آمده و داراى 112 آیه مى‏باشد.

شصت و دومین سوره‏اى است كه در سال 6 بعثت در مكه فرود آمده و داراى 112 آیه مى‏باشد.

22- حج

[قصد و آهنگ و نام یكى از عبادات اسلامى كه از فروع دین است]

از آیه 26 تا 37 از ساختن كعبه و فوائد و آثار فریضه اجتماعى - سیاسى - عبادى حج و اعمال این عبادت، سخن به میان آمده است. و قبل از آن، از هیبت و عظمت بر پا شدن قیامت، در 10 آیه سخن گفته شده است.

مبدء و معاد و جدال و جهاد با مشركین از مطالب مهم دیگر این سوره مى‏باشد. و در چند جا هم از قدرت مطلقه خدا در دنیا و آخرت یاد مى‏شود.

در سال 3 هجرى در مدینه بعد از سوره نور نازل شده و 78 آیه دارد.

در سال 3 هجرى در مدینه بعد از سوره نور نازل شده و 78 آیه دارد.

23- مؤمنون [ایمان آوردگان]

در 11 آیه اول صفات و ویژگیهاى مؤمنین را از قبیل: خشوع در نماز، اعراض از لغو، پرداخت زكات، حفظ عفت، امانت دارى، بیان مى‏كند و سپس به خلقت انسان و نعمتهاى خدا و دعوت انبیاء و معاد مى‏پردازد. عكس العمل اقوام در برابر دعوت نوح و موسى و عیسى و كلا انبیاء الهى در این آیات آمده است.

118 آیه دارد و از سوره‏هاى مكى قبل از هجرت است.

118 آیه دارد و از سوره‏هاى مكى قبل از هجرت است.

24- نور

خداوند نور آسمانها و زمین و تجلى بخش هستى است.

آیه 35 و بعد از آن مطالعه شود كه آیه معروف (الله نور السموات ...) است. داستان «افك‏» هم در آیه 11 بیان شده است.

این سوره، از سوره‏هاى مدنى است و مشتمل بر آیات حدود الهى و نمونه‏هاى دیگرى از تشریع و قانونگذارى و حجاب و مسائل تربیتى و آداب و اخلاق معاشرت و ورود به خانه‏ها و كنترل چشم از گناه و رعایت عفت و ترك خودآرائى و خودنمائى زنان در خارج از خانه مى‏باشد. پیام سوره، گردن نهادن به دین خدا و اطاعت از فرستاده اوست.

64 آیه دارد و در حدود سال 10 هجرى نازل گشته است.

در حدیث است كه «با تلاوت این سوره، عفت‏خانواده و اولاد خود را حفظ كنید.

نیز: به زنان این سوره را بیاموزید كه داراى موعظه است.

نیز: به زنان این سوره را بیاموزید كه داراى موعظه است.

25- فرقان [جدا كننده]

فرقان یكى از نامهاى قرآن است. به این اعتبار كه این كتاب، جدا كننده حق از باطل و هدایت از گمراهى است. به آیه اول رجوع شود.

این سوره كلا در تقویت روحى پیامبر در تبلیغ مكتب و استقامت در رویاروئى با مشركین و عناد و لجاجت آنهاست. طرح كردن قیامت و حسرت‏هاى مردم در آن روز، براى بیدار كردن وجدان بشرى از غفلت است. در این سوره از نعمتهاى خورشید، شب و روز، باد و دریا و ... یاد شده و از آیه 63 به بعد صفات متعددى براى «عباد الرحمن‏» آمده است. در مكه نازل شده و 77 آیه دارد. 77 آیه دارد.