آشنایی با سوره های قرآن قسمت ششم

56- واقعه [پیش آمد، حادثه]

یكى از نام‏هاى رستاخیز و قیامت است، حادثه‏اى كه بى شك واقع خواهد شد و در آغاز سوره از وقوع آن و مشخصات و آثارش خبر مى‏دهد و تا پایان سوره از حالات اهل بهشت و جهنم در آخرت یاد مى‏كند.

در بخشى از سوره هم به اهمیت «قرآن كریم‏» كه فرود آمده از نزد خداوند است اشاره مى‏كند. در این سوره مردم به سه دسته تقسیم شده‏اند: اصحاب یمین، اصحاب شمال و سابقون.

96 آیه دارد و در اوائل بعثت در مكه فرود آمده است. به خواندن این سوره بسیار دستور داده شده است. شده است.

57- حدید [آهن]

در آیه 25 از آهن بعنوان مظهر قدرت و منفعت، در كنار نازل كردن كتاب و میزان (سمبل مكتب و عدالت اجتماعى) یاد مى‏كند. حدید، به اسلحه، به امام، به حضرت قائم(ع) هم تاویل شده است.(مرآة الانوار ص 124.)

هدف اصلى سوره، تشویق به انفاق در راه خدا است كه از ایمان و تقوا سرچشمه مى‏گیرد. اخلاص و زهد و موعظه و معارفى از مبدا و معاد از مطالب دیگر این سوره است. در حدیثى آمده كه: چون خداوند مى‏دانست كه در آخر الزمان افرادى عمیق و ژرف اندیش پدید خواهند آمد سوره قل هو الله احد و آیاتى از این سوره را (از اول تا آیه 6) نازل كرد.(المیزان ج 19 ص 168.)

این سوره مدنى است. با 28 آیه در سال پنجم هجرى نازل شده است.

این سوره مدنى است. با 28 آیه در سال پنجم هجرى نازل شده است.

58- مجادله [گفتگو و جدل]

در آیه اول، سخن از مجادله و گفتگوئى است كه میان پیامبر با زنى كه شوهرش او را «ظهار» كرده بود واقع شده است. ظهار، نوعى تحریم زن بود كه در جاهلیت، رواج داشت.

در این سوره، صفاتى از مؤمنان در رفتارهایشان و همچنین صفات مخالفان اسلام بیان شده است. و از نجوا و درگوشى صحبت كردن نكوهش شده و وعده عذاب براى كسانى بیان شده كه با دشمنان خدا طرح دوستى مى‏ریزند و عنوان «حزب الشیطان‏» به آنها مى‏دهد و در پایان هم مشخصات «حزب الله‏» مطرح است.

این سوره كه داراى 22 آیه است در سال 9 هجرى در مدینه نازل شده است.

این سوره كه داراى 22 آیه است در سال 9 هجرى در مدینه نازل شده است.

59- حشر [بیرون آمدن، بر انگیخته شدن]

در آیه 2 بیان مى‏كند كه خداوند، براى اولین بار، كسانى را از اهل كتاب (یهود و نصارى) كه كفر ورزیدند، (از قلعه‏هایشان) بیرون مى‏آورد.

یهودى‏ها مى‏پنداشتند كه با داشتن حصارها و قلعه‏ها هرگز مغلوب نخواهند شد ولى بدست پیامبر و مؤمنین شكست‏خوردند و از پایگاهها و قلعه‏هایشان بیرون رانده شدند. و این در سایه پیمان شكنى یهود بنى نضیر بود كه منافقانه نقش ستون پنجم را در داخل مدینه بازى مى‏كردند. بهمین جهت‏سوره بنام «بنى نضیر» هم گفته شده است.

این سوره مدنى است و در سال 4 هجرى نازل شده است و 24 آیه دارد.

این سوره مدنى است و در سال 4 هجرى نازل شده است و 24 آیه دارد.

60- ممتحنه [زن امتحان شده]

در آیه 10 مى‏خوانیم :«زنان مؤمنى را كه بسوى شما هجرت كرده‏اند بیازمائید. اگر واقعا ایمان آورده بودند، آنان را دوباره پیش مشركین بر نگردانید. زیرا بر آنان حرام مى‏باشند...».

در این سوره، مرز دوستى‏ها و دشمنى‏ها و سیاست‏خارجى مؤمنین، در رابطه با دشمن، برخى از مسائل تربیتى و همچنین یادى از قیامت، بیان شده است.

احكام هجرت و بیعت و ایمان زنان مسلمان، از مسائل دیگر این سوره مى‏باشد.این سوره كه با 13 آیه در سال 10 هجرى در مدینه نازل شده، دو نام دیگر هم دارد، كه عبارتند از: «امتحان‏»، «مراة‏» (زن) آیات 1 تا 9 بمناسبت جاسوسى شخصى به نفع مشركین و دادن گزارش نظامى از تصمیم مسلمین به جنگ با مشركین نازل شده و بهمین جهت آیات، از داشتن رابطه دوستانه با مشركین نهى كرده است. دوستانه با مشركین نهى كرده است.

61- صف [ردیف و صف]

خداوند پیكار گرانى را كه در راه او، همچون صفى فولادین و بنیانى استوار مى‏جنگند دوست مى‏دارد. این مطلب در آیه 4 از این سوره بیان شده است.

این سوره، تشویق و تحریك مسلمین به مبارزه با دشمن، و معرفى اسلام، بعنوان فروغى الهى و فروزان مى‏باشد و نوید غلبه و حاكمیت این آئین را بر ادیان دیگر مى‏دهد.

نام دیگر این سورع، «حواریین‏» است. بمناسبت اینكه در آخرین آیه‏اش دعوت عیساى مسیح از «حواریین‏» براى نصرت دین خدا بیان شده است.

كلا محور آیات این سوره بر دو موضوع «عقیده‏» و «جهاد» است. این سوره كه 14 آیه دارد در سال دوم هجرت در مدینه نازل شده است. سال دوم هجرت در مدینه نازل شده است.

62- جمعه

جمعه، روز بزرگ و عید هفتگى اسلامى است. روز «جمع‏» شدن مردم در مساجد و مجالس دینى است، روز برپائى نماز پر شكوه جمعه (این عبادت سیاسى - اجتماعى) و اقامه این شعار است.

در این سوره، پس از توصیف خدا و بیان فلسفه بعثت و رسالت، و اشاره به قوم یهود در رابطه با دین، دعوت به «نماز جمعه‏» مى‏كند. (آیه 9).

در ركعت اول نماز جمعه، این سوره خوانده مى‏شود. و جمعه و نماز جمعه در فرهنگ اسلام، نقش بسزائى در تربیت و تهذیب و تعلیم، و تحكیم پایه‏هاى جامعه اسلامى دارد.

سوره جمعه 11 آیه دارد و در سال 2 هجرى در مدینه نازل شده است.

سوره جمعه 11 آیه دارد و در سال 2 هجرى در مدینه نازل شده است.

63- منافقون [دو چهره‏ها]

در این سوره، به تشریح اخلاق و شیوه‏هاى منافقین و خصوصیتهاى روانى آنان، همچنین توطئه‏ها و دروغپردازى‏هایشان پرداخته و مسلمانان را از آنها بعنوان «دشمنانى سر سخت‏» بر حذر داشته است.

این سوره هم در نماز جمعه خوانده مى‏شود تا در اثر یادآورى نقش منافقانه دشمنان، مسلمین همیشه آگاهى خود را حفظ كنند. سوره درباره عبد الله بن ابى (از سران منافقین) نازل شده است.

11 آیه دارد و در سال 3 هجرى در مدینه نازل شده است. و بعضى گفته‏اند كه این سوره در یكى از شبهاى جنگ تبوك فرود آمده است. یكى از شبهاى جنگ تبوك فرود آمده است.

64- تغابن [گول‏خوردگى و حسرت و خسران]

«روز تغابن‏» یكى از نامهاى روز قیامت است كه در آیه 9 آمده است. چرا كه در قیامت، انسانها از اینكه براى حیات ابدى آن جهان، چندان كارى نكرده و عمل صالحى ذخیره نكرده‏اند و یا گناه و معصیت و فساد به همراه آورده‏اند، احساس ضرر و خسران مى‏كنند و حسرت و افسوس مى‏خورند.

در آیه 9 از رستاخیز، با این نام یاد مى‏كند و كلا در این سوره، تشویق فراوانى به انفاق مى‏كند تا انسان مفتون «اموال و اولاد» نگردد و در قیامت، مغبون و زیانكار به حساب نیاید.

با 18 آیه از سوره‏هاى مدنى قرآن محسوب مى‏گردد.

با 18 آیه از سوره‏هاى مدنى قرآن محسوب مى‏گردد.

65- طلاق [رها ساختن و طلاق دادن زن]

در این سوره، احكام و مسائلى كلى در مورد طلاق و عده زنان مطلقه و مسائل، و احكام خانواده و ... بیان مى‏شود.

به همین جهت، این سوره نام دیگرى هم دارد و آن نساء (زنان) است. در كنار مسائل فوق، موعظه‏ها و اندرزهائى و بشارتهائى هم داده شده است. و یادى از هلاكت اقوامى به جهت‏سر پیچى از فرمان خداوند.

این سوره در حدود سالهاى 7 - 9 هجرت در مدینه نازل شده و 12 آیه دارد.

این سوره در حدود سالهاى 7 - 9 هجرت در مدینه نازل شده و 12 آیه دارد.

66- تحریم [حرام و ممنوع ساختن]

در آیه اول سوره، خداوند از پیامبرش گله و شكوه مى‏كند كه چرا براى جلب رضایت بعضى از همسرانش، آنچه را كه خدا بر آو حلال كرده، بر خود حرام مى‏كند.

این خطاب آمیخته به عتاب و سرزنش، در واقع سرزنش بعضى از آن زنان پیغمبر است كه با رفتارشان باعث چنین عكس العملى از سوى پیامبر شدند. نقل شده كه موضوع، مربوط به روابط خانوادگى بوده است.

بعد از ادامه مطلب در چند آیه بعدى، با ذكرى از قیامت و عذاب دوزخ و دعوت به توبه، فرمان جهاد با كفار و منافقین و سختگیرى با آنان مى‏دهد و در پایان، بعنوان نمونه‏اى از همسران ناشایسته، از زن نوح و لوط یاد كرده و زن فرعون و حضرت مریم را بعنوان الگوهاى تعهد و ایمان و عمل و عفت، معرفى مى‏كند.

سوره تحریم مدنى است و در سال 10 هجرى نازل شده و 12 آیه دارد.

سوره تحریم مدنى است و در سال 10 هجرى نازل شده و 12 آیه دارد.

67- ملك [فرمانروائى]

فرمانروائى و حكومت در دست‏خداى تواناست. با این فراز، سوره شروع مى‏شود. از خداوند و خلقت زمین و آسمان و حیوانات، سخن مى‏گوید، و از روز قیامت و پاداش و كیفر، و نعمت و نقمت‏خدا یاد مى‏كند. هدف كلى سوره، بیان ربوبیت و تدبیر عام خداوند نسبت به عالم است.

این سوره، بعد از سوره طور، در سال 7 بعثت در مكه نازل شده است و 30 آیه دارد. به خواندن این سوره، زیاد سفارش شده است به سوره «تبارك‏» هم معروف است. خواندن این سوره، زیاد سفارش شده است به سوره «تبارك‏» هم معروف است.

68- قلم

در آیه‏هاى اول سوره، خدا به «قلم‏» و «آنچه مى‏نویسند» سوگند یاد كرده است.

سوگند به قلم و نوشته، از دین پیامبرى كه «امى‏» و درس ناخوانده است، و در میان قوم خود از سوى مخالفین به جنون و دیوانگى متهم شده، اعجاز دیگرى از آیات قرآنى است.

بعد از سوره «علق‏» نازل شده و بعضى گفته‏اند كه دومین سوره نازله است.

این سوره، ضمن دفع اتهام جنون از پیامبر و تاكید روى رسالت او، فرمان اعراض از آنان را مى‏دهد. بعد از مقدارى بیان آخرت و بهشت و كیفرها، فرمان صبر و استقامت مى‏دهد. آیه معروف «و ان یكاد ...» كه براى دفع نظرهاى بد است در آخر این سوره مى‏باشد.

52 آیه دارد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.

52 آیه دارد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.

69- حاقه [آنچه سزاوار و مسلم و حق است]

«حاقه‏» یكى از نامهاى قیامت است. قاطع و كوبنده و حتمى و بى كمترین تردید، و اساسا خود قیامت، حق است و بدون معاد، زندگى و آفرینش و حیات، پوچ و لغو خواهد بود.

این كلمه، در سه آیه اول سوره تكرار شده و سپس به توصیف قیامت، و امت‏هاى گذشته و باز هم قیامت و وحى نبوى پرداخته است.

در روایات آمده كه این سوره درباره على(ع) نازل شده. او هم حقى بود كه تكذیب كنندگان و مخالفینى داشت.

این سوره آهنگین و پرطنین با 52 آیه در سالهاى 3 یا 4 بعثت در مكه نازل شده است.

این سوره آهنگین و پرطنین با 52 آیه در سالهاى 3 یا 4 بعثت در مكه نازل شده است.

70- معارج [نردبان‏ها، رتبه‏هاى بالا برنده]

در آیه 3 و 4، از خدا با نام «صاحب معارج‏» یاد شده است كه فرشتگان و روح بسوى او بالا مى‏روند. آرى خداوند، براى معراج و تعالى وجودى انسانها برنامه‏هاى تربیتى فراوانى (در تكوین و تشریع) قرار داده است.

محور اصلى سوره، روى قیامت و معاد است و این اصل اعتقادى دگرگونساز و تربیت كننده بعنوان عاملى جهت كنترل و تقوا معرفى شده است.

44 آیه دارد و در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.