آشنایی با سوره های قرآن قسمت نهم

101- قارعه [كوبنده]

از نام‏هاى قیامت است كه در سه آیه اول آمده است.

قیامت، كوبنده دلهاست با ترس. و كوبنده دشمنان خداست، با عذاب.

در این سوره از قیامت و حالت‏خوشى و ناراحتى نیكوكاران و بدكاران سخن گفته شده است.

بعد از سوره ایلاف، در مكه در اوائل بعثت نازل شده و 11 آیه دارد.

بعد از سوره ایلاف، در مكه در اوائل بعثت نازل شده و 11 آیه دارد.

102- تكاثر [افتخار به زیادى ثروت و عزت]

در دو آیه اول از تكاثر نكوهش شده، یعنى افزون طلبى در ثروت و قدرت، و افتخار كردن به كثرت اموال و قوم و قبیله و عزت اجتماعى. مشركین براى اثبات عظمت‏خود از جهت نفرات، حتى مرده‏هاى خود را هم در گورستان به حساب مى‏آوردند. چه بازیچه و مشغولیتى!... در بعضى تفاسیر، به قومى از یهود تفسیر شده و در بعضى به دو قبیله از قریش و در بعضى هم به دو گروه از انصار.

این سوره، بعد از سوره كوثر، نازل شده و 9 آیه دارد و از سوره‏هاى مكى است.

این سوره، بعد از سوره كوثر، نازل شده و 9 آیه دارد و از سوره‏هاى مكى است.

103- عصر [زمان، بعد از ظهر، فشار، و ...]

در اولین آیه، خداوند به عصر قسم یاد كرده است.

مفسرین، عصر را به معانى گوناگونى بیان كرده‏اند، از قبیل: عصر نبوت، عصر نزول قرآن، عصر قیامت، عصر دولت مهدى، نماز عصر، روزگار، و معانى دیگر...

در جواب این سه قسم، سوره به بیان خلاصه‏اى از معارف قرآن اشاره مى‏كند و آن عبارت است از: «ایمان‏»، «عمل صالح‏»، «حق‏»، «صبر». در بیانى خلاصه و مختصر، مفاهیم بلند و فراوانى بیان شده است.

این سوره، مكى است و با 3 آیه در سال اول بعثت بعد از سوره انشراح نازل شده است.

این سوره، مكى است و با 3 آیه در سال اول بعثت بعد از سوره انشراح نازل شده است.

104- همزه [عیبجو و طعنه زن]

در این سوره از كسانى كه از دیگران عیجبوئى كرده و با حركات چشم و ابر و مسخره‏شان مى‏كنند و به ثروتهاى جمع شده خود مغرورند نكوهش شده است و وعده آتش به آنها داده شده و آیات تنذیرى این سوره مربوط به آغاز دعوت و دوران درگیرى با اشراف است.

بعد از سوره قیامت نازل شده و از سوره‏هاى مكى است و 9 آیه دارد.

بعد از سوره قیامت نازل شده و از سوره‏هاى مكى است و 9 آیه دارد.

105- فیل

در این سوره داستان فیل سواران ابرهه را كه براى ویران كردن خانه توحید، كعبه، هجوم آورده بودند و با قدرت خداوند نابود شدند بطور خلاصه بیان كرده است.

خود این واقعه، كه قبل از اسلام رخ داده بود مبدء تاریخ شد و آن سال به «عام الفیل‏» مشهور گشت. بنا به نقل مورخین، در همان سال هم پیامبر متولد شد و 40 سال بعد از آن ماجرا به رسالت مبعوث گشت.

این تاریخچه و یادآورى آن در قرآن، هشدارى است به كسانى كه از در جنگ و ستیز با خدا و آئین او وارد مى‏شوند.

این سوره هم بعد از «كافرون‏» در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 5 آیه دارد.

بعضى این سوره را با سوره بعدى یكى دانسته‏اند، چون مطالبشان بهم مربوط است.

بعضى این سوره را با سوره بعدى یكى دانسته‏اند، چون مطالبشان بهم مربوط است.

106- ایلاف [الفت دادن]

نام دیگر سوره «قریش‏» است. در رابطه با سوره قبلى، كه دشمنان حبشى مهاجم به كعبه نابود شدند، این كار، بخاطر تجمع خاطر و انس و الفت و ایمنى «قریش‏» در كوچ‏هاى تابستانى و زمستانى انجام گرفت و در مقابل، از آنان انتظار است كه خدا را پرستش كنند.

سوره مكى است و بجهت پیوستگى مطالبش با سوره فیل، بعضى‏ها این دو را یك سوره حساب كرده‏اند.

5 آیه دارد و در سال 3 بعثت، بعد از سوره «تین‏» نازل شده است.

5 آیه دارد و در سال 3 بعثت، بعد از سوره «تین‏» نازل شده است.

107- ماعون [ظرف غذا]

در آخرین آیه، از نمازگزاران سهل‏انگار و ریاكار كه از اطعام و سیر كردن گرسنگان با ظرفهاى پر از غذا جلوگیرى مى‏كنند نكوهش شده است و اینها همه در ردیف تكذیب‏كنندگان دین محسوب شده‏اند به این مناسبت، این سوره بنام سوره «دین‏» هم گفته شده است.

نقل شده كه نزول سوره درباره ابوجهل و كفار قریش بوده است.

این سوره بعد از تكاثر و قبل از «فیل‏» و در مكه در سال 2 بعثت نازل شده و 7 آیه دارد.

این سوره بعد از تكاثر و قبل از «فیل‏» و در مكه در سال 2 بعثت نازل شده و 7 آیه دارد.

108- كوثر [خیر فراوان]

در اینكه منظور از كوثر، نهرى است در بهشت، یا حوضى در محشر، یا ذریه و فرزندان زیاد، یا علماى امت، یا نبوت و قرآن، یا علم و حكمت‏یا ... نظریه‏هاى گوناگونى وجود دارد.

منظور هر كدام باشد، این خیر كثیر را خداوند به پیامبر اعطا كرده است (آیه 1)

این سوره یك سطرى كه 3 آیه دارد و از اعجازهاى قرآن است در جواب عیبجوئى‏هاى مشركین نازل شده كه بخاطر نداشتن فرزند پسر، پیامبر را مقطوع النسل و «ابتر» مى‏گفتند.

بعد از «عصر» یا «عادیات‏» در مكه نازل شده است. سال اول بعثت. بعضى هم گفته‏اند كه در «صلح حدیبیه‏» نازل شده است. «صلح حدیبیه‏» نازل شده است.

109- كافرون [كافرها]

در این سوره، خداوند به پیامبر فرمان برائت از خدایان مشركین و عقاید باطل آنها را مى‏دهد. چرا كه میان توحید و شرك، هرگز سازشى نیست.

نزول این سوره در پى آن بود كه بعضى از مشركین، از پیامبر مى‏خواستند كه مدتى بت‏هاى آن را عبادت كنند تا آنها هم خداى محمد را بپرستند. سوره، مسلمانان را از سازش بر سر اصول اعتقادى و مبانى بنیادى مكتب بر حذر مى‏دارد. بنام سوره «عبادات‏» هم گفته شده است.

6 آیه دارد و بعد از سوره ماعون (یا: فیل) در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.

6 آیه دارد و بعد از سوره ماعون (یا: فیل) در اوائل بعثت در مكه نازل شده است.

110- نصر [یارى]

در این سوره، از نصر و یارى خدا و پیروزى و فتح بزرگ است كه از سوى خدا فرا رسیده است و مردم فوج فوج به دین خدا مى‏گروند.

گفته‏اند كه در ایام «حجة الوداع‏» سال آخر عمر پیامبر در «منا» نازل شده و آخرین سوره‏اى است كه به نحو كامل و یكجا آمده است. بعد از سوره توبه و 3 آیه دارد.

نام دیگرش «تودیع‏» است. چرا كه بعنوان آخرین سوره‏ها، وداعى با پیامبر و پیامبر با امت محسوب مى‏شود و در آن اشاره‏اى به وفات رسول گرامى اسلام شده است. محسوب مى‏شود و در آن اشاره‏اى به وفات رسول گرامى اسلام شده است.

111- تبت [شكسته باد]

ابولهب، و همسر آتش افروز و هیزم‏كش او از سردمداران مشركین مخالف پیامبر بودند و آن حضرت را آزار مى‏دادند. در این سوره (آیه 1) نفرین شده كه شكسته باد دستان ابولهب و خودش نابود باد.

نام دیگر سوره، «مسد» است. یعنى ریسمانى بافته شده از لیف خرما. در مورد همسر ابولهب در آخرین آیه مى‏گوید كه در گردن زنش در حالت عذاب ریسمانى از این نوع خواهد بود. سوره لهب هم گفته شده است.

بعد از سوره «فاتحه‏» و به قولى بعد از «مدثر» در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 6 آیه دارد.

بعد از سوره «فاتحه‏» و به قولى بعد از «مدثر» در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 6 آیه دارد.

112- اخلاص [خالص كردن]

سوره «اخلاص‏»، یا «توحید»، یا «قل هو الله‏» وحدانیت و اوصاف خداوند را بیان مى‏كند و بسیار فضیلیت دارد معادل یك سوم قرآن است. به نام سوره «اساس‏» هم یاد شده است.

سوره در جواب درخواست گروهى از یهود كه از پیامبر، اوصاف خداوند را پرسیده بودند، نازل شده است.

«قل هو الله‏» نسب نامه خدا است.

در مورد این سوره، امیر المؤمنین فرموده است كه: «قل هو الله‏»، نسب نامه خداست.

این سوره بعد از «ناس‏» در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 4 آیه دارد.

این سوره بعد از «ناس‏» در اوائل بعثت در مكه نازل شده و 4 آیه دارد.

113- فلق [صبح]

در این سوره فرمان به پیامبر است كه به خدائى كه آفریدگار فلق و سپیده دم است از شر همه پدیده‏ها و شر ظلمت فراگیر و جادوگران و حسودان، پناه ببرد.بعد از سوره فیل و قبل از ناس در مكه نازل شده و 5 آیه دارد. در مكه نازل شده و 5 آیه دارد.

114- ناس [مردم]

در این سوره هم مثل سوره قبلى، خداوند به پیامبر فرمان داده كه به پروردگار مردم، فرمانرواى مردم و معبود مردم، از شر وسوسه گران از جن و انس پناه ببرد.

این سوره و سوره فلق را، «معوذتین‏» هم گفته‏اند. زیرا كه در آغاز هر دو، مسئله تعویذ و پناه بردن به خدا از شرور حسودان و افسونگران و جادوگران مطرح شده كه دشمنان از طریق جادو و افسون قصد صدمه رساندن به پیامبر را داشتند.

بعضى هم این دو سوره را از سوره‏هاى مدنى دانسته‏اند كه با هم نازل گشته‏اند.